Onze kinderen zijn nog altijd niet enthousiast over onze verhuizing naar Friesland. Maar…als ze ons bezoeken bij onze stacaravan in Echtenerbrug, krijg ik wel een paar opdrachten. Mam, je haalt toch wel oranjekoeken en die lekkere worsten hè?
Natuurlijk jongen. Ik rij zelfs naar Lemmer om de oranjekoeken (in het Frysk: Oranjekoeke) direct bij Bakkerij Breimer te halen. Die heeft namelijk hele lekkere oranjekoeken. Normaal heeft Spar Oenema in Echtenerbrug ook deze oranjekoeken, maar toen even niet.
Niet oranje
’s Avonds zitten we gezellig te tafelen met vrienden en bij de koffie zet mijn echtgenoot Ron de doos met oranjekoeken op tafel. Deze zijn voor de volgende dag bedoeld als de kinderen komen. Dus met een excuus aan onze gasten, gaat de gebaksdoos weer terug de koelkast in. Ron is verbolgen. Dit zijn toch geen oranjekoeken, ze zijn niet oranje…
Nee, dat klopt. In het kader van onze inburgering ben ik even de ‘literatuur’ ingedoken. Oranjekoeken danken hun naam aan de gekonfijte dunne snippers sinaasappelschil die in de koek zijn meegebakken. De traditionele oranjekoek bestaat uit een plaatvormige koek, met daarop roze glazuur en een crèmeversiering. Op de crème vaak ook nog een stukje fruit.
Feestkoeken
Volgens Wikipedia kenden Germaanse volkeren rituelen met feestkoeken. In geboortekoeken werd onder meer anijszaad verwerkt. De plaatkoeken werden gemaakt van het goedkope rogge, tegenwoordig wordt meestal tarwe gebruikt. De naam oranjekoek kan pas na de Middeleeuwen zijn ontstaan, zegt Wikipedia, doordat sinaasappels pas in de 17e eeuw algemener werden in Nederland.
Het oudste bekende recept zou uit 1753 dateren. Vooral bakkers rondom Heerenveen en Leeuwarden bakten oranjekoeken. De Oranje Nassaus hadden in beide plaatsen een residentie, vandaar dat de naam oranjekoek ook gekoppeld wordt aan de Oranjes.
Eigen recept
De oranjekoek kent vele verschijningsvormen. Iedere bakker had wel zijn eigen streekrecept en het werd van vader op zoon doorgegeven. In de Friese Wouden gebruiken ze vooral anijs in de oranjekoeken. In Noordwest-Friesland juist weer meer kaneel en in andere delen wordt gember gebruikt. Vanaf 1945 doet het amandelspijs zijn intrede in de koeken.
Moet zeggen dat ik dat zelf wel heel erg lekker vind.
Wedstrijd
In 2014 werden de laatste 93 nog zelf oranjekoek makende bakkers en hun koeken geïnventariseerd en in boekvorm uitgegeven door Tryntsje Nauta. Sinds 2007 werd ook het Fries kampioenschap oranjekoeken bakken gehouden. De laatste winnaar is bakker Boonstra, met vestigingen in Heerenveen, De Knipe en Akkrum. De wedstrijd wordt georganiseerd door de Leeuwarder Courant en alle lezers de oranjekoek van hun bakker nomineren.
De allergrootste oranjekoek werd op 27 mei 2006 gemaakt door de bakkers van Sneek. Die koek had een oppervlak van 117,5 vierkante meter.
Inmiddels heb ik (wij) de oranjekoek van nu drie bakkers geproefd (waaronder die van de winnaar) en persoonlijk gaat mijn voorkeur nog altijd uit naar de oranjekoek van Bakkerij Breimer in Lemmer.
We blijven uiteraard ook de oranjekoeken van andere bakkerijen proberen. Het is een absolute aanrader en bij ons in het Westen aanzienlijk lastiger te verkrijgen.
Welke oranjekoek van welke bakker moeten we zeker ook proeven?